АС Караев (1918 - 1988)

Анвар Караев айни ўн тўққиз ёшида 1937 йилда 68 нафар ҳамшаҳарлари билан армияга чақирилган ва ҳарбий хизматни Ленинград ҳарбий округига қарашли  отлиқ аскарлар полкида бошлаган.

1939 йилда ўта шафқатсиз фин уруши бошланди. Каттақўрғон шаҳридан чақирилган 68 нафар аскардан 28 киши тирик қолди. Қолганлари эса фин заминида абадиятга юзландилар.  1941 йилда фашистлар Германияси билан бошланган урушнинг биринчи куни - 22 июнда Анвар бошидан қаттиқ яраланди.  

Ленинград қамалига тушиб қолган Анвар 900 кун мобайнида Пётр шаҳри учун курашди, лекин таслим бўлмади. Очлик, қаҳратон қиш, кунлик узоққа отар тўплардан ўққа тутиш кишиларни тутдек тўкиб ташлади ва ҳамшаҳарларидан бор-йўғи тўрттагина киши тирик қолди: Караев, Бурнашев, Жора тоға ва бир қозоқ (исми унутилган), уруш тугагач у Қозоғистонга кўчиб кетди. Қамалдан чиққан Анвар хизмат қилаётган қисм фронт билан бирга ғарбга томон ҳаракатланди. Польша душмандан тозаланди, Германиянинг шимолий қисми бўйлаб олға юрди, немис заминида ғалабани кутиб олди. 1945 йилда кўп жароҳатлар олган, ошқозон яраси касаллигини орттирган, кўзи яхши кўрмай қолган  кўкси тўла орден ва медаллар билан Анвар Каттақўрғонга қайтиб келди.   

Анвар Караев тинчлик фронтида фаолиятини давом эттирди.  Аввал Каттақўрғон сув омбори директори, кўп ўтмай  ипакчилик соҳасига ўтказилиб, туман ипакчилик бўлими бошлиғи ўринбосари вазифасида ишлади. Ишдан ажралмаган холда ўқиш- ўрганиши натижасида моҳир ипакчига айланган Анвар туман ипакчилик бўлими директори вазифасига тайинланди. Шу билан бирга оиласидаги уч нафар фаарзандининг ўқиши, олий маълумот олишлари учун барча имкониятларни яратди. Анвар 1988 йилда 70 ёшга тўлишига бир ой қолганда вафот этди.

Уруш даврида Анвар - катта сержант пулемётчилар бўлинмасига қўмондонлик қилган. Унинг ихтиёрида тўртта, ҳар бири бир тоннага яқин вазнга эга бўлган тўрт стволли пулемёт, 15 баъзида вазият тақозаси билан 20 нафар аскарлар бўлган. Пулемётлар юк машинаси кузовига ўрнатилган бўлиб,  бўлинма ўт очиш чизиғи бўйлаб тезкор ҳаракат қилиб, душманга қўққисдан зарба берган. Пулемётлар танк, самолётлар ҳамда пиёда аскарларга қарши қўлланилган.

Бир кун пулемётлар бириктирилган машиналар фронтнинг бошқа ҳудудига ўтказиш учун очиқ вагонларга ортилаётган эди.

Айни тушлик вақти, (поезд қўзғалмай турган пайт) ҳали вагонларга ҳарбий юк ортиш давом этаётган пайтда тўсатдан олти дона немисларнинг икки рамали ўқчи самолётлари (Фокке-Вульф F w.190-)  тиркамани ўққа тута бошлади. Барча тумтарақай қочишга тушди, кўпчилик вагонлар остига ўзини урди. Вагонга ортилган пулемёт олдида якка Анвар қолди. Самолётлар бурилиб учиб келиб, яна ердаги аскарлар ва составни ўққа тута бошлади. Ана шундай тўполонда Анвар самолётларга қарши ўт очди, даъфатан бир самолёт ортидан тутун чиқариб, кўздан ғойиб бўлди, бироқ ерга қулаб тушдими-йўқми номаълумлигича қолди. Бутун вагон ўқлар билан илма-тешик қилиб ташланган, Анварнинг оёғи остидаги юк машинаси тахта поли ўқлар билан ўйиб юборилган, тўрт-томонга учган пайрахалар тутаб ётибди. Бироқ мўъжизани қарангки, ўқ ёмғири остида қолган Анварни бирорта ўқ ялаб ҳам ўтмаган.

Қўққисдан уни Ленинград фронтининг бош штабига чақириб қолишди. Озғин, соқоли ўсиб кетган Анвар фронт қўмондонига рўпара бўлди.  Катта бошлиқ  хонасидаги бир неча киши ўртасида учувчилар махсус кийимидаги, кўкси тўла орден боши мағрур кўтарилган кибрли немис генералига кўзи тушди. Анвар фашист генералини фронт қўмондони хонасида турганлигини кўриб хайрон бўлди. Нима бу? У билан қандайдир музокара олиб бориляптими? Аскарнинг қаттиқ жаҳли чиқди, биз уларга қарши жанг қиламиз, ҳар куни ўртоқларимиздан жудо бўламиз , улар бўлса шу иблис билан музокара қилиб ўтирибдилар? Қўмондон аскар ёнига келиб, уни қаттиқ қучиб, деди,- таниш, немисларнинг чапдаст моҳир учувчиси! Афсонавий шахс, у ўзини уриб туширган рус Асини яъни сени бу ерга таклиф қилишимни сўради.

Бу воқеадан  озгина вақт ўтиб, Анвар кўксини қаҳрамон аскарлар белгиси -Шон-шараф ордени безади.

Караев хизмат ўтаётган ротада оддий аскар Юрий Никулин жанг қиларди. У минглаб латифаларни биларди. Ҳамма Никулинни қаттиқ яхши кўрар, уни кўз тумор мисли  асраб-авайларди.

Зах окоплардаги оч-наҳор мудом ғамгин, ғазабнок аскарларни кўзлари Никулинга тушганда беихтиёр кулгу пайдо бўларди, у ўзининг қувноқ, ичакузди латифалари билан ҳорғин ўртоқлари жанговор руҳини кўтарар эди. Маҳаллий тиниб-тинчимас “Василий Тёркин” борган жойида қаҳ-қаҳа кўтариларди. Йиллар ўтиб, Анвар Караевнинг ўғли Москвада бўлганида Юрий Никулинга отасидан посилка (совға-салом) олиб боради. Никулин фронтдош дўсти ўғлини илиқ кутиб олиб, унга ўша даҳшатли ва унутилмас кунларда содир бўлган кўпгина ҳодиса ва воқеалар ҳақида сўзлаб берди. Ўғил отаси гапириб бермаган воқеаларни унинг дўстидан эшитди. Никулин Анварни Алёша деб атаганлиги ва яна 1944 йилдан фашист генерали бошқараётган самолётни уриб туширганлиги учун АС Караев (Анвар Садриевич, шундан АС.АС-бу юқори малакага эга мутахассис- танк ва самолётларга қарши жанг устаси маъноси келиб чиқади) номини олганиги айтиб берди. Анвар Никулин билан ҳарбдан кейинги бўлган бутун ҳаёти мобайнида хат ёзишиб турди.  

Ҳамидулло Хушваков, 

шаҳар Нуроний жамоатчилик Кенгаши раиси

2015-2024 © Каттақўрғон шаҳар ҳокимлиги. Сайт яратувчиси: SAKTRM